ÇALIŞMA NASIL YAPILDI?
“İstanbul’da Kentsel Yaşam Kalitesi” çalışması kapsamında kentsel yaşam kalitesinin gelişim sürecinin izlenmesine yönelik sistematik, sürekliliği olan ve belli periyotlarla güncellenebilir yaşam kalitesi ölçüm modeli kurgulanarak İstanbul’da yaşam kalitesinin il ve ilçe düzeyinde değerlendirilmesi, kentlinin beklentileri ve fiziksel mekanın ihtiyaçları ile öncelikli müdahale konularının ve alanlarının belirlenmesi amaçlanmıştır.
Çalışma kapsamında İstanbul, ilçe düzeyinde afete karşı dayanıklılık, altyapı, demografik yapı, eğitim altyapısı, ekonomik yapı, erişilebilirlik, güvenlik, kentsel memnuniyet, kişisel hayat memnuniyeti, konut memnuniyeti, sağlık, sosyal yaşam, toplumsal cinsiyet eşitliği, ulaşım altyapısı ve yeşil alandan oluşan 15 farklı boyutta değerlendirilmiştir.
Araştırmanın veri kaynağını 16 bin haneyle yapılan ilçe düzeyinde temsiliyete sahip saha araştırması ve resmi kurumlardan elde edilen veriler oluşturmaktadır. Araştırmanın saha araştırmasıyla İstanbulluların kentsel yaşam kalitesine yönelik algıları, beklentileri değerlendirilirken kurumlardan ve Coğrafi Bilgi Sistemleri aracılığıyla elde edilen ikincil verilerle ilçelerin kentsel yaşam kalitesini etkileyen unsurlara ilişkin mevcut durum ortaya konmuştur.
YÖNTEM
Endeks çalışması kapsamında ilk aşamada literatür taraması ve çalıştaylar sonucu belirlenen göstergelere ait birincil ve ikincil veriler toplanarak ilk veri seti oluşturulmuştur. Elde edilen veri setindeki göstergelerin ilçelerin coğrafi özellikleri, demografik yapısı vb.farklılaşan özelliklerine göre yanlı olmaması için, gerek görülen göstergeler ilçelerin alan, nüfus, konut sayısı vb. değerleri ile oranlanarak veri validasyonu gerçekleştirilmiştir. Validasyon sonrası veri temizliği aşamasında özellikle aykırı değerler incelenerek veriler tekrar gözden geçirilmiştir. Son olarak tüm veriler literatür tarama ve metodoloji tespit sürecinde belirlenen temalara göre tasnif edilerek ham veri seti oluşturulmuştur.
Ham veri setinde süre, kwh, kilometre gibi farklı ölçü birimlerine sahip değişkenler bulunmaktadır. Dolayısıyla veri madenciliği ile veri yığınları arasından anlamlı ilişkileri ortaya koyabilmek için veriler ölçü biriminden bağımsız hale getirilmiştir. Bu amaç doğrultusunda, veri matrisinde yer alan değişkenlere ait gözlemlerin, farklı ortalama ve farklı varyansa sahip olmaları nedeniyle veriler standardize edilmiştir. Standardize
değerler, her bir gösterge değerinin ilgili gösterge ortalamasından uzaklığının standart sapmaya bölünmesi ile hesaplanmıştır. Böylelikle ölçü biriminden bağımsız ve ölçeklendirilmiş veri seti elde edilmiştir.
Her bir ilçenin tema endeks skorları tüm temalar için ayrı skor değerleri olacak şekilde tasnif edilmiş tema göstergelerinin, bir önceki adımda belirlenen ağırlıkların kullanılması ile ağırlıklı ortalamaları alınarak hesaplanmıştır.
Çalışma kapsamında her bir tema için kendisini oluşturan göstergeler üzerinden hesaplama yapılmıştır. Ardından tema endeksleri literatür çalışması ve uzmanların görüşlerine bağlı olarak önem düzeyine göre ağırlıklandırılmıştır.